Η λύση των spots οροφής, είτε χωνευτών είτε επιφανειακής τοποθέτησης, είναι μια πρακτική λύση που καλύπτει τις ανάγκες του γενικού φωτισμού ενός χώρου. Η τοποθέτησή τους είναι συνήθως απλή, το μέγεθος των φωτιστικών είναι σχετικά μικρό, και χρησιμοποιώντας ως χάραξη έναν νοητό κάναβο στην οροφή, ειδικά αν μιλάμε για έναν ορθογωνικό χώρο, μπορούμε πολύ εύκολα να φωτίσουμε έναν χώρο. Τα προϊόντα στην αγορά είναι αμέτρητα και, επιλέγοντας τα κατάλληλα τεχνικά χαρακτηριστικά κάθε φορά, οι ανάγκες ενός χώρου καλύπτονται εύκολα, είτε μιλάμε για εμπορικό χώρο, είτε για κατοικίες είτε για χώρο με οποιαδήποτε άλλη χρήση.
Ως spots χαρακτηρίζονται τα φωτιστικά που τοποθετούνται στην οροφή, ρίχνοντας το φως προς τα κάτω και έχοντας μια πολύ συγκεκριμένη δέσμη. Πρωτοεμφανίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 70 και η σχεδιαστική τους βάση ήταν ο λαμπτήρας σε συνδυασμό με ένα κάτοπτρο, το οποίο έδινε την επιθυμητή κατεύθυνση στο φως. Η εξέλιξη της LED τεχνολογίας βοήθησε πολύ στην σχεδιαστική εξέλιξη των spots, με βασική αλλαγή την συρρίκνωση των διαστάσεων.
Ακριβώς επειδή η χρήση των spots μπορεί εύκολα και γρήγορα να καλύψει τη βασική ανάγκη του φωτισμού ενός χώρου, συχνά παραλείπεται η χρήση άλλων φωτιστικών πηγών, προκαλώντας ανεπιθύμητα αποτελέσματα, όπως μονότονο ή ανομοιόμορφο φωτισμό, κακή κατανομή δεσμών, αλλά και μια οροφή γεμάτη οπές, τοποθετημένες σε έναν κάναβο. (1)
Κάνοντας μια προσεκτικότερη ανάγνωση ενός χώρου, μπορούμε να διαπιστώσουμε πως δεν είναι αναγκαίο το φως να έρχεται από μικρές οπές στην οροφή. Υπάρχουν πολλαπλοί τρόποι φωτισμού ενός χώρου και συνήθως η αρχιτεκτονική του είναι αυτή που οδηγεί και τον σχεδιαστή φωτισμού στη δική του πρόταση, η οποία οφείλει να συνάδει με την αρχιτεκτονική μελέτη.
Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου concept φωτισμού σε έναν χώρο βασίζεται σε αρκετές πηγές φωτός, δημιουργώντας τα λεγόμενα “layers” φωτισμού. Η συνύπαρξη γενικού φωτισμού, φωτισμού κάθετων επιφανειών, φωτισμού σε επιλεγμένα σημεία όπου επιτελείται μια συγκεκριμένη εργασία, καθώς και ο φωτισμός επιμέρους λεπτομερειών, δημιουργεί μια ολοκληρωμένη εικόνα.
Επιπλέον, σε αυτό συνεισφέρουν ο φωτισμός ανάδειξης σημείων ενδιαφέροντος, όπως για παράδειγμα ένα έργο τέχνης ή οι διαφορετικές υφές ενός χώρου, καθώς και ο ατμοσφαιρικός φωτισμός.
Μια εναλλακτική λύση αντί spots για την επίτευξη του γενικού φωτισμού είναι η χρήση αναρτώμενων φωτιστικών ή φωτιστικών οροφής διάχυτης δέσμης. Υπάρχει πληθώρα προϊόντων στην αγορά και συμβουλευόμενοι έναν εξειδικευμένο συνεργάτη, μπορούμε να επιλέξουμε εύκολα αυτό που πληροί τόσο τα κριτήρια φωτισμού όσο και τα αισθητικά κριτήρια. Ένας άλλος τρόπος δημιουργίας γενικού φωτισμού είναι η ανάδειξη κάθετων επιφανειών με την χρήση φωτιστικών ασύμμετρης δέσμης (wall washers). Τοποθετώντας γραμμικά φωτιστικά οροφής παράλληλα με τον τοίχο και σε απόσταση από αυτόν, μπορούμε να πετύχουμε ένα ομοιόμορφο φωτιστικό αποτέλεσμα κατά μήκος όλης της κάθετης επιφάνειας, καθώς και την επιθυμητή φωτεινότητα στον χώρο. Αν δεν θέλουμε ή δεν είναι εφικτό να χρησιμοποιήσουμε την οροφή, μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις κάθετες επιφάνειες, τοποθετώντας επίτοιχα φωτιστικά διάχυτης δέσμης ή έμμεσου φωτισμού προς τα πάνω. (2) Και φυσικά, η χρήση επιδαπέδιων φωτιστικών ενισχύει ιδιαίτερα το σενάριο γενικού φωτισμού, σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα μόνο η χρήση επιδαπέδιων φωτιστικών μπορεί να ικανοποιήσει τη συγκεκριμένη συνθήκη. (3)
Παράλληλα, η χρήση κρυφού φωτισμού στην οροφή, σε εσοχές ή σε ξυλουργικές λεπτομέρειες (πχ πάγκος κουζίνας, ράφια κλπ) συμβάλλει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σεναρίου φωτισμού και μπορεί να λειτουργήσει είτε συνδυαστικά με το γενικό φωτισμό είτε αυτόνομα για τη δημιουργία ατμοσφαιρικού φωτισμού. (4)
Συνεχίζοντας, η χρήση διακοσμητικών φωτιστικών μπορεί είτε να αποτελέσει ένα αυτόνομο σενάριο γενικού φωτισμού, ειδικά σε μικρότερους χώρους, επιλέγοντας φωτιστικά διάχυτης δέσμης, είτε να δημιουργήσει άλλα σενάρια όπως της επιτέλεσης εργασίας, της ανάδειξης λεπτομερειών ή του ατμοσφαιρικού φωτισμού. Ταυτόχρονα, τα διακοσμητικά φωτιστικά συμβάλλουν στη δημιουργία προσωπικού ύφους και οικειοποίησης του χώρου, επηρεάζοντας σαφώς τον σχεδιασμό του εσωτερικού χώρου.
Τέλος, πολλές φορές ο φωτισμός μπορεί να ενσωματωθεί πλήρως στην αρχιτεκτονική κατασκευή μεταμορφώνοντας το ίδιο το σώμα του κτηρίου ή στοιχεία αυτού σε μία αυτόφωτη οντότητα. Η ομαδική δουλειά των αρχιτεκτόνων, φωτιστών, σχεδιαστών εσωτερικού χώρου κλπ, έχει τη δύναμη να δημιουργήσει ολοκληρωμένα, άρτια και εντυπωσιακά αποτελέσματα, προσαρμοσμένα στις σχεδιαστικές ανάγκες, αλλά κυρίως προσαρμοσμένα στις ανάγκες του χρήστη ενός χώρου. (5)
Επιμέλεια κειμένου: Μαριάννα Μουρλά – Lighting Consultant
