Πολλές από τις φράσεις του θυμόσοφου λαού μας, όπως «το ανθρώπινο μάτι είναι άπληστο», «δεν έχει σημασία η ποσότητα, αλλά η ποιότητα», «δε θέλει κόπο, θέλει τρόπο», «η ουσία βρίσκεται στις λεπτομέρειες» κλπ, αποκτούν νόημα όταν αναφερόμαστε στο φωτισμό εξωτερικών χώρων.
Η μαγεία του εξωτερικού φωτισμού βρίσκεται σε αυτές τις λεπτομέρειες που όντως κάνουν τη διαφορά. Βρίσκεται ακόμα και σε μια μικρή κίνηση, η οποία είναι ικανή να φέρει σπουδαία αποτελέσματα, όπως η νεράιδα που με το μικρό της ραβδί και με μια τόση δα μικρή κίνηση έχει τη δύναμη να επιφέρει σημαντικές αλλαγές.
Ο σχεδιασμός εξωτερικού φωτισμού έχει μικρά μυστικά και τεχνάσματα που αν κάποιος τα ακολουθήσει, θα έχει την τύχη να βιώσει τη μαγεία του. Μερικές μόνο σταγόνες φωτός σε κομβικά σημεία αρκούν για να καταστήσουν ένα χώρο όχι μόνο λειτουργικό, αλλά και να δημιουργήσουν μια ειδυλλιακή ατμόσφαιρα.
Στο παρόν κείμενο θα αποκαλύψουμε μερικά από αυτά τα τεχνάσματα…
Παν μέτρον άριστον
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά…στο φωτισμό δε χρειάζονται υπερβολές. Είναι σημαντικό ο εξωτερικός χώρος τον οποίο σχεδιάζουμε να μην είναι υποφωτισμένος, μιας και το μάτι θα συνηθίσει στο σκοτάδι και έτσι όταν χρειαστεί να μεταβεί στον εσωτερικό χώρο, τότε θα «τυφλωθεί» από την μεγαλύτερη ποσότητα φωτός που υπάρχει εκεί. Αντίστοιχα, αν είναι υπερβολικές οι δόσεις φωτός έξω και θέλουμε να επιστρέψουμε μέσα, όπου ενδεχομένως να υπάρχουν πιο χαμηλά επίπεδα φωτισμού, θα έχουμε την ψευδαίσθηση ότι έχουμε χάσει την όρασή μας.
Συνεπώς, η μετάβαση από το μέσα στο έξω και αντίστροφα επιβάλλεται να είναι ήπια.
Ουκ εν τω πολλώ το ευ, αλλ΄εν τω ευ το πολύ
Με άλλα λόγια ποιότητα και όχι ποσότητα… ας θυμηθούμε την τελευταία φορά που μαζευτήκαμε με την παρέα μας σε μια παραλία και καθίσαμε γύρω από μια φωτιά. Μια μόνο μικρή πηγή φωτός ήταν αρκετή για να οριοθετήσει το χώρο μας και να μας κάνει να νιώσουμε οικειότητα και ζεστασιά, ακόμα και αν δεν υπήρχε άλλο φως στην ευρύτερη περιοχή.
Συνεπώς ο φωτισμός ενός εξωτερικού χώρου καλό είναι να γίνεται με φειδώ, στα κατάλληλα σημεία και στην σωστή ποσότητα για ένα άρτιο και ισορροπημένο αποτέλεσμα. Ας μην ξεχνάμε βέβαια και τον οικονομικό παράγοντα, αλλά και την ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας.
Η αλόγιστη χρήση φωτός στους εξωτερικούς χώρους (φωτορύπανση) επιφέρει φλύαρα περιβάλλοντα που απλώς προκαλούν, επιζητώντας στην ουσία την προσοχή μας. Όμως, αυτό που δεν συνειδητοποιούμε είναι πως ένα τέτοιο περιβάλλον είναι πολύ κουραστικό όχι μόνο για το μάτι, αλλά και για την ψυχολογία μας. Το πολύ φως είναι αποτρεπτικός παράγοντας για την ηρεμία και ξεκούραση που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη. Δεν είναι τυχαίο πως όταν θέλουμε να χαλαρώσουμε είτε στο σπίτι μας είτε σε κάποιο σπά, χαμηλώνουμε τα φώτα και ανάβουμε κεριά. Την ίδια αντιμετώπιση θέλει και ο εξωτερικός χώρος, ώστε να νιώσουμε ηρεμία και ευεξία.
Το ζήτημα της ποσότητας και του μέτρου στο φωτισμό ισχύει ακόμα κι όταν έχουμε να φωτίσουμε ένα αντικείμενο σε εξωτερικό περιβάλλον και όχι έναν ολόκληρο χώρο. Για παράδειγμα, αν έχουμε να φωτίσουμε ένα δέντρο και χρησιμοποιήσουμε τρεις με τέσσερις προβολείς, τότε απλά θα το «κάψουμε». Παρ’ όλα αυτά, ένα με δύο προβολάκια αρκούν για να αναδείξουν το δέντρο, το φύλλωμά του και να δημιουργήσουν τις απαιτούμενες σκιάσεις που θα το κάνουν ορατό μεν, θελκτικό δε.
Ανέκαθεν, το ανθρώπινο μάτι ήταν άπληστο και πάντα νομίζουμε πως έχουμε ανάγκη για περισσότερο φωτισμό, όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Όλα για τη θέα
Ένα ακόμα χρήσιμο τέχνασμα, που λίγοι γνωρίζουν όταν βρισκόμαστε σε εξωτερικό χώρο, όπως για παράδειγμα σε ένα μπαλκόνι ή μια πισίνα και έχουμε μπροστά μας μια υπέροχη θέα, είναι πως τοποθετούμε το φωτισμό σε σημεία που δεν τη διακόπτουν. Η θέα πρέπει να είναι απρόσκοπτη και να υποστηρίζεται από χαμηλό φωτισμό σε σημεία εκατέρωθέν της ή ακόμα και πίσω μας.
Πολλές φορές η χρήση μεγάλης ποσότητας φωτός σε συνδυασμό με την τοποθέτησή του σε λάθος σημεία αποτελεί τροχοπέδη της θέας. Με άλλα λόγια, ο φωτισμός λειτουργεί σαν μια κουρτίνα, η οποία αντί να αποκαλύπτει τη θέα, τελικά την κρύβει. Ένα πολύ απλό παράδειγμα αποτελεί ο έναστρος ουρανός. Όσο περισσότερα φώτα υπάρχουν, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να τον δούμε.
Μερικά είδη φωτισμού που ενδείκνυνται σε εξωτερικούς χώρους και στα οποία θα αναφερθούμε και στη συνέχεια είναι τα εξής: steplights για προσανατολισμό, bollards για φωτισμό μονοπατιών, projectors για ανάδειξη φύτευσης, uplights για ανάδειξη όψης, κρυφοί φωτισμοί ως συμπληρωματικός φωτισμός.
Αν μάθουμε να επιλέγουμε τα κατάλληλα φωτιστικά με το σωστό τρόπο, τότε θα δημιουργούμε μοναδικούς χώρους, καλαίσθητους μα και λειτουργικούς…και τότε ναι…θα γευτούμε τη μαγεία του φωτισμού εξωτερικών χώρων.
Συνεχίζεται…
Επιμέλεια κειμένου: Μυρτώ Τεμπελοπούλου – Lighting Consultant
